Bezpieczeństwo na Ziemi Gryfickiej w latach 1945-50. Historia... (cz. 23)
(GRYFICE) W obecnym wydaniu Gazety Gryfickiej, Szkolne Koło Miłośników Ziemi Gryfickiej opisuje poziom i stan bezpieczeństwa polskich mieszkańców w latach 1945 - 1950. Niżej przedstawiony fragment historii naszego miasta został opracowany na podstawie materiałów źródłowych, dokumentów i prac magisterskich. Ponieważ do tej pory przedstawialiśmy historię i wspomnienia mieszkańców Gryfic po 1945 r., trzymając się tej konwencji postanowiliśmy podzielić się naszą pracą i tym czego udało się nam dowiedzieć. Zdjęcie, które prezentujemy przedstawia pochód z okazji 1 Maja i zrobione zostało w 1946 r. Widzimy na nim skrzyżowanie ulicy Orzeszkowej i Kościuszki. Uznaliśmy, że będzie ono najlepiej oddawało atmosferę tamtych dni.
W okresie od marca 1945 r. do końca 1950 r. sytuacja i bezpieczeństwo mieszkańców Gryfic nie należały do najprostszych. Wszyscy narażeni byli na śmierć, napad rabunkowy, szykany, kobiety na gwałty itp. Sytuacja ta spowodowana była przez okres przejściowy, jaki nastąpił pomiędzy zajęciem tych ziem przez Armię Czerwoną, a wprowadzeniem skutecznej administracji polskiej, której siła wzrastała wraz z napływem nowych osadników. Zagórze (powojenna nazwa Gryfic), jako drugie miasto obok Szczecina, w pierwszym okresie powojennym zamieszkane było w większości przez ludność niemiecką. W pewnym momencie na 100 Polaków w Zagórzu przypadało 2500 Niemców, których zakwaterowano na Siedlug West (stąd dzisiejsza nazwa dzielnicy Zygląg). Miejscowy komendant radziecki nakazał Polakom karmić ludność niemiecką. Wojska radzieckie wygrywały ludność niemiecką przeciwko polskiej. Traktowały zajęte tereny jako kraj podbity, z którego szabrowały wszystko, co nadawało się do wywózki w głąb ZSRR.
Zarówno ludność niemiecka jak i Polacy walczyli o przetrwanie w nowych warunkach, w jakich się znaleźli. W lipcu 1945 roku rozpoczęto wysiedlanie ludności niemieckiej z obwodu gryfickiego. Akcja ta spowodowała szereg konfliktów pomiędzy Polakami, a żołnierzami radzieckimi, które w wielu przypadkach zamieniały się w zbrojne utarczki. Sowieci bowiem chronili ludność niemiecką, niejednokrotnie używając siły. Władze sowieckie pozostawały praktycznie bezkarne.
W tym samym czasie rozpoczęły rozbiórkę torów pomiędzy Gryficami a Trzebiatowem. Nie pozwolono na uruchomienie gazowni miejskiej. Przykład do naśladowania szedł z góry. Komendant radziecki Zagórza nie tylko nie brał udziału w życiu społecznym mieszkańców, np. nie przybył na Święto Morza, lecz jawnie ze swoimi ludźmi popierał Niemców, co wywoływało opór Polaków.
Niemcy wykorzystując ten stan zgłaszali się do sowieckiej komendantury po pomoc przeciwko Polakom. Dopiero interwencja wyższych władz polskich spowodował, że sowieci przekazali Polakom: rzeźnie, warsztaty mechaniczne, pocztę, młyn, mleczarnię, kolejkę wąskotorową oraz dopuszczono polskie jednostki na dworzec kolei normalnotorowej.
Ludność Zagórza, głośno dopominała się usunięcia posterunków radzieckich z miasta i przekazania całej władzy w ręce polskie. Postawa sowietów spowodowała zablokowanie zbioru zboża zaległego na polach. Na terenie całego obwodu znajdowało się zaledwie 500 koni, co stanowiło liczbę niewystarczajacą do uprzątnięcia 30 tys. ha. Jednocześnie sowieci wywozili wszelkie maszyny rolnicze niezbędne do prac żniwnych.
Raport radcy Stefana Kosiora do Pełnomocnika Rządu RP donosił, że pomiędzy Pełnomocnikiem Rządu RP na obwód Zagórze, a kierownikiem Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Zagórzu jest zupełny brak współpracy, a wzajemne stosunki są wręcz zadrażnione. Winę za tę sytuację ponosi ob. Lewandowski (kierownik UBP), który toleruje wybryki swoich podwładnych i zupełnie ignoruje władze Pełnomocnika na okręg Zagórze. Wśród funkcjonariuszy UBP panuje zupełny brak dyscypliny, bezkarność i samowola. Funkcjonariusze UBP - kapitan Dąbrowski i ppor. Gliński, bezprawnie zabrali staroście samochód i motocykl. Starosta Borzęcki złożył w tej sprawie skargę do Wojewódzkiego UBP. Skradzione mienie zostało zaproponowane do sprzedaży komisarzowi ziemskiemu w Zagórzu w zamian za wódkę. Oprócz tego skonfiskowano dla starosty maszynę do pisania. Jednocześnie funkcjonariusz UBP w Zagórzu powstrzymali wywóz mebli z miasta, którego chcieli dokonać kolejarze. Kontrola dokonana w UBP w Zagórzu nie zastała komendanta Lewandowskiego, który rzekomo wyjechał w teren, jego zastępca ob. Nowak miał przekazać prośbę o oddanie skradzionego mienia ich właścicielom. W wyniku przeprowadzonej kontroli stwierdzono, że funkcjonariusze UBP w Zagórzu pełnią swoją funkcję w stanie nietrzeźwym, ubliżają mieszkańcom niejednokrotnie mierząc do nich z broni, wprowadzają atmosferę strachu w mieście. Kontrola ta wykazała również, że ci sami funkcjonariusze 18 października 1945 r. zabrali dla osadnika wojskowego sierżanta Jana Popkowskiego w Rotnowie dwa konie. Wnioski pokontrolne wskazywały, że w ramach poprawy bezpieczeństwa należy zmienić kierownika UBP w Zagórzu i przywrócić dyscyplinę wśród funkcjonariuszy, którzy zachowują się jak bandyci.
W lipcu 1946 roku Wojewódzka Komenda Milicji Obywatelskiej donosi, że na terenie obwodu Gryfice dokonano: 1 zabójstwa przez sowietów, 2 rabunków z bronią w ręku przez sowietów, 22 kradzieże (w tym 7 przez sowietów, 15 przez Polaków), wydarzył się jeden nieszczęśliwy wypadek oraz dokonano 10 rewizji, w tym 4 rewizje z wynikiem pozytywnym. Do nieszczęśliwych wypadków dochodziło zwłaszcza w trakcie prac polowych lub porządkowych. Np. Niemka jadąca na wierzchu samochodu naładowanego wytłokami z cukrowni, wskutek nagłego skręcenia auta uległa śmiertelnemu wypadkowi.
Sytuacja uległa poprawie dopiero wiosną 1946 r., kiedy mianowano nowego komendanta MO ppor. Kopera, który przywrócił dyscyplinę i ład w szeregach funkcjonariuszy. Równocześnie poprawiły się stosunki we współpracy z UBP. Komenda Powiatowa MO liczyła 120 ludzi. Funkcjonariuszy, którzy łamali prawo, aresztowano. Czuć było poprawę bezpieczeństwa na terenie całego obwodu. Zaczęto reagować na łamanie prawa przez żołnierzy radzieckich. Rozpoczęto jednocześnie walkę z szabrownictwem. W tym okresie zatrzymano 53 osoby rabujące mienie, wzmożono kontrolę w restauracjach i lokalach rozrywkowych, w celu ukrócenia handlu samogonem i spirytusem gorzelnianym oraz fałszywymi papierosami. Funkcjonariuszy MO ograniczał w działaniu brak środków lokomocji i łączności.
27 lutego 1946 roku wybuchł w Zagórzu pożar tartaku, który podpalony został przez Niemców, zaś 28 kwietnia 1946 roku w Zielinie zamordowano Władysławę Skierniewicką, z pistoletu postrzałem w tył głowy. Zabójstwa tego dokonali żołnierze Armii Czerwonej.
Bezpieczeństwo poprawiło się dopiero wraz z wycofaniem wojsk Armii Czerwonej i stopniowym przesiedleniem ludności niemieckiej.
Sprawozdanie ogólne wojewody szczecińskiego za miesiąc luty 1947 roku (10 III 1947 r.) donosi: „Dnia 6 na 7-go lutego br. w gminie Strzygów [Trzygów] ... pojawiła się banda rabunkowa w mundurach polskich w sile 9-ciu ludzi, która z bronią w ręku dokonała napadu rabunkowego na majątek zamieszkały przez Niemców, a dozorowany przez władze radzieckie. Banda ta, grabiąc mienie tamtejszej ludności raniła jednego z Niemców, przy czym odebrała 2 pistolety znajdującym się tam żołnierzom radzieckim. W wyniku zarządzonej obławy przez Komendę Powiatową Milicji Obywatelskiej w Gryficach nie otrzymano żadnego rezultatu. Sprawcy napadów rabunkowych w większości przypadków byli nieznani i nie ponosili konsekwencji swoich czynów. To samo sprawozdanie podaje, że w obwodzie Gryfic dokonano: 3 zabójstw, 2 napadów z bronią, 20 kradzieży i 1 podpalenia. Napadów z bronią dokonali Polacy, natomiast w przypadku 9 z nich sprawcy pozostali nieznani.
Poziom bezpieczeństwa ludności polskiej poprawi się zdecydowanie wraz z okrzepnięciem polskiej administracji i napływem polskiej ludności.
Karolina Kulig, Katarzyna Kulig - klasa IIIA, II A
Nie zrażajcie się gadaniem. "Puste naczynia :-))))....robią najwięcej hałasu "
~
2012.11.25 14.52.26
Rohowory gryfickiej buraczanki :-))))
~
2012.11.25 10.24.14
Najstarsze przedstawienia Gryfa pochodzą ze starożytnej Mezopotamii z ok. 3000 r. p.n.e.,równocześnie motyw pojawił się w Egipcie. Do Europy dotarł ok. 1600 r. p.n.e. poprzez wyspy Kretę i Cypr. Pierwsza wzmianka pisana o gryfach pochodzi z ok. V w. p.n.e.
W Starym Testamencie gryf wymieniany jest jako zwierzę nieczyste, którego spożywanie zostało Żydom zakazane przez Boga
" Nieczystych nie jedzcie, to jest orła i gryfa, i orła morskiego, kani i sępa, i jastrzębia według rodzaju swego, i całego rodzaju kruczego, i strusia, i sowy, i łyski i jastrzębia według rodzaju swego, czapli i łabędzia...".
Gryfy były także częstym motywem w sztuce Scytów. Twierdzono, że stworzenia te zamieszkiwały scytyjskie stepy, rozciągające się od obszarów dzisiejszej Ukrainy do Azji Centralnej. Inne mity greckie wskazują na Indie jako miejsce życia gryfów.
~Gryf
2012.11.25 08.26.49
Co tu rozważać -to starosłowiański gród !
~
2012.11.25 08.03.33
Greifenberg (Gryfa Góra). Po niemiecku gryf to Neck. (germański Hals) Greifen to chwytać. Może znacie inne tłumaczenie ?
~
2012.11.25 07.45.27
Do "Do-oko" -spadaj burku i nie ujadaj tu !
~DO oko
2012.11.24 22.25.48
Naucz się czytać ze zrozumieniem, a później komentować ! Pisałem o formie i treści artykułu... Nie nazwę Cię, Ciebie, Matołem,... ką. Debil... i niedokształconym internetowym popierdoleńce... Jak masz Problem jestem do wzięcia. Możemy porozmawiać, wymienić zdania, pomieszać w swojej egzystencji. Napisz gdzie i kiedy -do sukidar@o2.pl
Działania wojenne na terenie powiatu gryfickiego trwały do pierwszych dni kwietnia 1945 r. Po wycofaniu się wojsk niemieckich administrację przejęły radzieckie komendy wojenne (rejonowe i miejskie). Powiat podzielony został na 2 gminy miejskie ? Gryfice (do czerwca 1945 r. zw. Greifenberg, następnie - do czerwca 1946 r. ? Zagórze) i Trzebiatów oraz 8 gmin zbiorowych: Brojce (do 1946 r. zw. Broniszewo), Gołańcz Pomorska (do 1946 r. zw. Kościerzyn), Górzyca (do 1946 r. zw. Grusza), Karnice, Mrzeżyno (do 1946. r. zw. Głębokie), Przybiernówko (do 1946 r. zw. Strzelce), Sadlno (do 1946 r. zw. Zielkowice) i Trzygłów (do 1946 r. zw. Trojanowo). Administracja polska zaczęła powstawać w maju 1945 r. Jej specyfiką na Ziemiach Zachodnich - w pierwszym okresie działalności - było istnienie Pełnomocników Rządu: Obwodowych (na szczeblu powiatu) i Okręgowych (na szczeblu województwa). Podstawą prawną działalności Pełnomocników był dekret Rady Ministrów z 13.XI.1945 r. o zarządzaniu Ziem Odzyskanych (Dz.Urz.M.Z.O. 1945 r. nr 1 poz. 1). Pismo okólne nr 38 M.Z.O. z 14.IV.1946 r. (Dz.Urz.M.Z.O. 1946 r. nr 4 poz. 44) szczegółowo określiło ich kompetencje. Pełnomocnik był na swoim terenie kierownikiem całokształtu życia społeczno-politycznego i gospodarczego. Sprawował silną i scentralizowaną władzę: był zwierzchnikiem administracji państwowej oraz przewodniczącym wszystkich organów kolegialnych. Nie podlegały mu tylko sądy i wojsko. Pełnomocnikiem Rządu na obwód Gryfice był Kazimierz Borzęcki. Instancja Pełnomocnika Rządu była rozwiązaniem tymczasowym. W połowie 1946 r. obwody zostały przekształcone w powiaty, a urzędy pełnomocników rządu - w starostwa powiatowe ze starostami na czele (pismo okólne M.Z.O. z 7.VI.1946 r.: Dz.Urz.M.Z.O. 1946 r. nr 6 poz. 101). Kompetencje starosty określił dekret PKWN z 21.VIII.1944 r. o trybie powoływania władz administracji ogólnej I i II instancji (Dz.Urz.R.P. 1946 r. nr 3 poz. 26). W porównaniu z kompetencjami Obwodowego Pełnomocnika Rządu były one ograniczone na rzecz nowo powstających rad narodowych i organów samorządowych (wydziałów powiatowych). Mimo to starosta ? podobnie jak Pełnomocnik - zajmował kluczową pozycję w administracji terenowej. Był:- szefem administracji ogólnej na szczeblu powiatu, do kompetencji którego należało szereg zadań z zakresu administracji spraw wewnętrznych, wojskowości, odbudowy, rolnictwa, przemysłu, handlu, komunikacji, kultury i sztuki oraz zdrowia i opieki społecznej - przedstawicielem rządu uprawnionym do reprezentowania rządu oraz koordynowania działalności zespolonych organów administracji rządowej - przewodniczącym samorządowego organu wykonawczego (tj. wydziału powiatowego), co uprawniało go do kierowania realizacją uchwał rady narodowej (której był członkiem) oraz nadzorowania działalności organów wykonawczych samorządu terytorialnego niższego szczebla (tj. zarządów miejskich i gminnych).Funkcję starosty gryfickiego pełnili: Zygmunt Pogoda (występujący jeszcze z podwójną nomenklaturą jako Pełnomocnik Rządu ?Starosta Powiatowy), Michał Surawski (od sierpnia 1946 r. do czerwca 1948 r.), Bolesław Orłowski (p.o. Starosty ? od lipca do października 1948 r.), Józef Jabłoński (wice-starosta ? od listopada 1948 r. do stycznia 1949 r.) i Kazimierz Mirecki (od stycznia 1949 r.) Statut organizacyjny starostw powiatowych na terenie województwa szczecińskiego określiło zarządzenie Wojewody Szczecińskiego z 1.II.1946 r. (Szcz.Dz.Urz. 1946 nr 2). Wprowadziło ono podział starostwa na 18 referatów: Ogólno-Organizacyjny Społeczno-Polityczny, Wojskowy, Samorządowy, Karno-Administracyjny, Budżetowo-Gospodarczy, Aprowizacji i Handlu, Świadczeń Rzeczowych, Osiedleńczy, Przemysłu, Powiatowy Zarząd Drogowy (od 1947 r. Referat Drogowy), Odbudowy (od 1949 r. ? Budownictwa), Pomiarów, Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej, Weterynarii, Kultury i Sztuki, Pożarnictwa (od 1949 r. ? Ochrony przed Pożarami). Liczba referatów na przestrzeni lat 1946-1950 zmieniała się (od 15 do 21). Zmieniał się również zakres ich działania (m.in. w 1947 r. zniesiono Referat Samorządowy, w 1949 r. ? Referat Kultury i Sztuki w 1947 r. utworzono Referat Rolnictwa i Reform Rolnych, a pod koniec 1949 r. ? Karno-Administracyjny, Spraw Inwalidzkich i Powiatowy Inspektorat Oświaty Rolniczej). Starostwa powiatowe działały do połowy czerwca 1950 r. tj. do czasu wejścia w życie ustawy z 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U.R.P. 1950 r. nr 14 poz. 130).
Zawartość: 1. REFERAT OGÓLNO-ORGANIZACYJNY (92 j.a.,lata 1945-1950): sprawozdania statystyczne i opisowe Starosty (tzw. raporty sytuacyjne przedkładane dla Urzędu Wojewódzkiego Szczecińskiego) teczki korespondencji tajnej i poufnej Starosty dotyczące spraw bezpieczeństwa, stosunków z Milicją Obywatelską i Urzędem Bezpieczeństwa, Wojskiem Polskim i Armią Radziecką sprawozdania poszczególnych referatów i urzędów niezespolonych protokoły narad z kierownikami urzędów i instytucji. 2. REFERAT BUDŻETOWO-GOSPODARCZY (5 j.a.,lata 1945-1946, 1950): preliminarze budżetowe oraz informacje o przydziale kredytów. 3. REFERAT ADMINISTRACYJNO-PRAWNY (9 j.a.,lata 1945-1949): akta dot. spraw: zmiany imion i nazwisk, przyznania obywatelstwa, granicznych. 4. REFERAT SPOŁECZNO-POLITYCZNY (50 j.a.,lata 1945-1950): meldunki nadzwyczajne z lat 1946-1948 zawierające ocenę życia politycznego i społecznego akta dot. rejestracji stowarzyszeń i związków (m.in. karty personalne działaczy społecznych i politycznych, wnioski o odznaczenie pionierów Ziemi Gryfickiej) ponadto akta dot. spraw wyznaniowych (głównie Kościoła katolickiego i Świadków Jehowy), bezpieczeństwa powiatu, kształtowanie się organów MO, referendum 1946 r. i wyborów do Sejmu Ustawodawczego 1947 r. (2 teczki ze sprawozdaniami z wieców agitacyjnych), narodowościowych (m.in. dot. ludności niemieckiej), spraw personalnych pracowników Starostwa i podległych organów administracji państwowej (m.in. świadectwa moralności i opinie).5. REFERAT OCHRONY PRZED POŻARAMI (6 j.a.,lata 1945-1951): sprawozdania z działalności referatu oraz zastępów straży pożarnej raporty o pożarach informacje dot. zaopatrzeniem straży w sprzęt oraz ubezpieczeniem sprzętu i ludzi. Na uwagę zasługuje protokolarz posiedzeń Ochotniczej Straży Pożarnej w Trzebiatowie z lat 1945-1951, wzbogacony fotografiami (sygn. 138).6. REFERAT WOJSKOWY (1 j.a.,lata 1947): zachowały się jedynie protokoły z inspekcji gminnych referatów wojskowych.7. REFERAT OSIEDLEŃCZY (131 j.a.,lata 1945-1951): sprawozdania Referatu Osiedleńczego z lat 1946-1949, które poza naświetleniem sytuacji osiedleńczej dokładnie opisują niemal wszystkie dziedziny codziennego życia mieszkańców powiatu sprawozdania Komitetu Osiedleńczego z roku 1945, które pozwalają prześledzić najwcześniejsze etapy osiedlania ludności na terenie powiatu poza tym akta dotyczące: akcji ?W? w powiecie osadnictwa spółdzielczo-parcelacyjnego wysiedlenia ludności niemieckiej.8. REFERAT PRZEMYSŁOWY (36 j.a.,lata 1945-1949): instrukcje i zarządzenia dot. organizacji przemysłu miejscowego raporty i sprawozdania Referatu oraz Pełnomocnika Ministerstwa Przemysłu wykazy zakładów przemysłowych i rzemieślniczych rejestracja przedsiębiorstw oraz zakładów rzemieślniczych i usługowych akta poszczególnych przedsiębiorstw.9. REFERAT APROWIZACJI I HANDLU (24 j.a.,lata 1945-1951): sprawozdania statystyczne i opisowe Referatu protokoły posiedzeń i sprawozdania Komisji Notowań Cen wykazy przedsiębiorstw handlowych akta dot. rozdziału artykułów reglamentowanych, rozdziału kart aprowizacyjnych, interwencji rynkowych.10. REFERAT OPIEKI SPOŁECZNEJ (9 j.a.,lata 1945, 1947-1949): sprawozdania z działalności Gminnych Referatów Opieki Społecznej i placówek opieki społecznej akta dot. rodzin zastępczych i adopcji.11. REFERAT ODBUDOWY (7 j.a. z 1948 r.): plany pracy i sprawozdania Referatu akta dot. odbudowy i remontów budynków, sieci wodociągowych i kanalizacyjnych.12. REFERAT ZDROWIA (24 j.a.,lata 1945-1950): sprawozdania z działalności Referatu protokoły lustracji oraz sprawozdania z działalności placówek służby zdrowia preliminarze budżetowe placówek służby zdrowia akt dot. spraw personalnych placówek służby zdrowia.13. REFERAT ROLNICTWA I REFORM ROLNYCH (13 j.a.,lata 1945-1950): protokoły przejęcia agend Powiatowego Urzędu Ziemskiego protokoły przekazania nieruchomości dla Nadleśnictwa Zieleniewo oraz Urzędu Morskiego, Urzędu Przysposobienia Wojskowego i Urzędu Wychowania Fizycznego sprawozdania statystyczne i opisowe akta dot.: akcji siewnej, przywozu inwentarza żywego, przebudowy ustroju rolnego zagospodarowania odłogów, spraw rybackich.14. REFERAT ŚWIADCZEŃ RZECZOWYCH (10 j.a.,lata 1945-1946): sprawozdania z akcji siewnych i omłotowych, o wielkości zbiorów, stanie pogłowia akta dot. dostaw obowiązkowych (m.in. wełny, dostaw z ogrodów warzywnych i sadów) kradzieży zwierząt gospodarskich.15. REFERAT SAMORZĄDOWY (28 j.a.,lata 1945-1948): protokoły z odpraw burmistrzów i wójtów protokoły lustracji w gminie Gołańcz Pomorska sprawozdania statystyczne i opisowe z działalności Referatu oraz zarządów miejskich i gminnych sprawozdania o stanie ludności wyniki sumarycznego spisu ludności z 1946 r. sprawy finansów komunalnych.16. Referat Pomiarów (7 j.a.,lata 1945-1950): akta dot. akcji regulacji gruntów w gminach powiatu gryfickiego: zestawienia powierzchni i klasy gruntów, zestawienia struktury upraw, plany akcji, projekty regulacyjne, wykazy wykonanych zamówień jest tu również ankieta o stanie i potrzebach w zakresie służb mierniczych dla miasta Trzebiatowa.
~gryf
2012.11.24 20.17.19
Brawo młodzi gryficzanie -to się chwali, to jest COŚ !
~
2012.11.24 17.32.02
...tylko lekko przychlasnięty :-(
~Anatol Muraczew
2012.11.24 17.30.54
Gieroj ten Wasz Wania ! Prawie Czapajew :-)
~Wania
2012.11.24 16.56.22
BRAWO dziewczyny w Was NADZIEJA! Pozdrawiam.
~Wania
2012.11.24 16.54.01
Boicie się dzieci czy Prawdy? A może stoicie na straży obecnego BEZPRAWIA?Umiesz kretynie lepiej to napisz!
~Anatol Muraczew
2012.11.24 16.03.42
Czego się czepiasz ?! Zuch rebiata ! Jak na III podstawówki to wyśmienicie :-)
Zapraszam do szkoły my mamy źródła i przypisy. Wszystko co jest opisane podparte jest rzeczowymi dokumentami. Wiem bo sam pisałem i nie jest to łatwę ale jak ktoś woli nas nauczyć czegoś nowego zapraszam do naszej szkoły.
~
2012.11.24 13.27.40
Czy może ktoś pomyślał o tym aby zebrać wszystkie te dotychczasowe artykuły, poukładać je w jedną całość i stworzyć coś na wzór historii tego miasta po 1945 ? Przecież aż się prosi aby wykorzystać te informacje dla przyszłych pokoleń. Pełna jestem podziwu dla młodzieży, która to piszę a tak się źle mówi o naszej młodzierzy