Historia powstania Szkoły Podstawowej nr 1 i Gimnazjum nr 1
(GRYFICE) Szkolne Koło Miłośników Ziemi Gryfickiej w Gimnazjum nr 1 im. Żołnierzy Armii Krajowej w Gryficach, pod opieką pana Jacka Lwa, ma zaszczyt przedstawić mieszkańcom naszego miasta kolejny fragment wspólnej historii.
W obecnym wydaniu Gazety Gryfickiej przedstawiamy zdjęcia z dawnej Szkoły Podstawowej nr 1, obecnie Gimnazjum nr 1. Zdjęcia te wykonane zostały prawdopodobnie w 1987 r. i przedstawiają młodzież wypoczywającą w trakcie ferii zimowych. Teren pomiędzy obecną salą gimnastyczną, a głównym budynkiem szkoły, zamieniony został na lodowisko, na którym wypoczywała młodzież. Budowę budynku obecnego Gimnazjum Nr 1 w Gryficach, wcześniej Szkoły Podstawowej Nr 1, rozpoczęto w 1902 r., a do użytku oddany został w 1905 r.
Gmach obecnej szkoły wybudowany w stylu neogotyckim, stanowił jeden z elementów szerszego zamierzenia architektonicznego. Reprezentuje on bowiem popularny w Niemczech monumentalizm. Neogotycki budynek obecnej szkoły wkomponowany był bowiem razem z neogotyckim kościołem garnizonowym (obecnie cerkiew) oraz z neogotyckim budynkiem koszar (dziś nieistniejący). Nieistniejący budynek koszar stanowił praktycznie większą kopię gmachu obecnego Gimnazjum nr 1. Przykładem wyżej wspomnianego monumentalizmu są dziś budynki przy Wałach Chrobrego w Szczecinie. Tak więc małe Graifenberg miało swoją reprezentacyjną ulicę. Budynek pełnił rolę szkoły wojskowej i dopiero klęska Niemiec w I wojnie światowej i ograniczenia traktatu wersalskiego spowodowały, że przekazany został on do dyspozycji władz miejskich. Wówczas to powstało w nim gimnazjum miejskie.
W okresie II wojny światowej w szkole prawdopodobnie ukryte zostały eksponaty z berlińskiego muzeum lotnictwa. W marcu 1945 r. pierwszy polski burmistrz Zagórza Mieczysław Tacher (nauczyciel z Torunia i robotnik przymusowy) w pierwszym swoim zarządzeniu nakazał sprzątanie alei kasztanowej obok szkoły.
W okresie powojennym od sierpnia 1945 roku do maja 1947 roku w budynku tym funkcjonowała Oficerska Szkoły Piechoty Nr 2. Szkołę sformowano w Lublinie na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 31 z dnia 20 września 1944 roku. Wówczas też nosiła nazwę „Frontowa Szkoła Oficerów Piechoty” i podlegała dowódcy Centrum Wyszkolenia Oficerów. Rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 131/44 z dnia 2 grudnia 1944 roku przemianowana została na Oficerską Szkołę Piechoty Nr 2. Jej stan stały wynosił 703 osoby, a zmienny: 2300 osób, z czego 300 osób na kursach doskonalenia oficerów i 2000 podchorążych. Szkoła składała się z 3 batalionów strzeleckich, batalionu ciężkich karabinów maszynowych (ckm) oraz batalionu oficerskiego (kurs doskonalenia). Szkoła pełniła ważną funkcję w szkoleniu kadr Ludowego Wojska Polskiego, o czym może świadczyć wizyta marszałka Michała Roli-Żymierskiego. To ironia historii, marszałek bowiem, wraz z Józefem Piłsudskim, tworzyli Legiony. W 1927 roku zostanie skazany, zdegradowany i osadzony w ciężkim więzieniu za defraudację państwowych pieniędzy i przywłaszczenie 150 tys. dolarów. Zwerbowany przez sowiecki wywiad będzie pracował na szkodę II RP.
Dziś budynek szkoły mieści się przy ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego i nosi dumne imię Żołnierzy Armii Krajowej. Tak oto dwaj marszałkowie spotkali się w jednym budynku.
Wraz z napływem ludności polskiej podjęto decyzję o powołaniu nowej szkoły w Gryficach. Dotychczasowy budynek Szkoły nr 1 (dawnej szkoły dla panien z dobrych domów - obecnie Gimnazjum nr 2) nie zaspokajał bieżących potrzeb. Liczba uczniów była tak duża, że zajęcia prowadzono w systemie zmianowym. Druga zmiana nosiła nazwę Szkoła nr 2.
We wrześniu 1947 r. uczniowie i nauczyciele dotychczasowej drugiej zmiany (Szkoła nr 2), przeszli do gmachu po szkole oficerskiej przy ulicy Obrońców Stalingradu (ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego). Kronika szkolna tak opisuje to wydarzenie: radość i entuzjazm ogarnął dziatwę i grono nauczycielskie z powodu nauki i pracy we własnym budynku szkolnym. Budynek szkoły posiadał 16 izb klasowych i salę gimnastyczną. W klasach mieszczących się na poddaszu urządzono bibliotekę, izbę harcerską, gabinet lekarski, gabinet przyrodniczy oraz pracownię prac ręcznych. W suterenie został urządzony gabinet (lekarski) fizyczny. Od początku istnienia szkoły w nowym budynku, wśród mieszkańców Gryfic upowszechniła się jej potoczna nazwa czerwona szkoła, ze względu na kolor budynku. Czerwona szkoła stanowiła przeciwieństwo szkoły białej (obecnie Gimnazjum nr 2), określanej tak ze względu na kolor elewacji. Nowa szkoła nosiła oznaczenie nr 1 i do dziś większość mieszkańców jest przekonanych, że jest to pierwsza szkoła w naszym mieście.
Szkoła Podstawowa nr 1 powstała na bazie drugiej zmiany, noszącej nazwę Szkoły nr 2. Skąd więc obecna numeracja? Dyrekcja szkoły przy ulicy Zjednoczenia (obecnie ul. 3 Maja) poproszona została przez władze o zorganizowanie nowej placówki w budynku byłej szkoły oficerskiej. Przenosząc się do nowego budynku dyrekcja zabrała ze sobą własne pieczęcie noszące oznaczenie nr 1. Ponieważ w okresie powojennym brakowało praktycznie wszystkiego, włącznie z przyborami do pisania, wyrobienie nowych pieczęci stanowiło istotny problem. Dlatego nowa szkoła nosiła nazwę Szkoły nr 1 w Gryficach.
Historia szkoły wiążę się w sposób istotny z najbardziej znaną postacią naszego miasta po 1945 r. - księdzem Stanisławem Rutem. W trakcie wizytacji szkoły ksiądz wskazał na nieprawidłowe zawieszenie krzyża. Krzyż wisiał niżej, niż portret prezydenta Bieruta. Uwaga ta stała się podstawą dla Urzędu Bezpieczeństwa do podjęcia działań przeciwko duchownemu i doprowadziła do jego skazania i usunięcia z Gryfic.
Obecnie Gimnazjum nr 1 w Gryficach, wierne hasłu Gimnazjum nr 1 - Pamiętamy, kontynuuje 66 lat tradycji polskiej szkoły w Naszym Mieście, biorąc aktywny udział w życiu społecznym, współpracując z wieloma instytucjami, nie tylko o charakterze edukacyjnym, osiąga wiele sukcesów edukacyjnych, a absolwenci szkoły znakomicie radzą sobie w najlepszych szkołach naszego województwa.
Karolina Kulig, klasa III A, Gimnazjum nr 1 w Gryficach
