(GRYFICE) Szkolne Koło Miłośników Ziemi Gryfickiej w obecnym wydaniu Gazety Gryfickiej przedstawia czytelnikom wyniki pracy członków Koła, którego celem była próba podjęcia wyjaśnienia etymologii wybranych nazw miejscowości w gminie Gryfice.
Etymologia to dział językoznawstwa, badający pochodzenie wyrazów, zmiany ich znaczenia i formy, w miarę upływu czasu. Jednocześnie wyraz ten oznacza objaśnienie pochodzenia konkretnego wyrazu i jego znaczenia. Określenie „etymologia” od etymos - w znaczeniu „rdzeń każdego słowa, pierwotne, początkowe znaczenie” i logos - w znaczeniu „przyczyna”, „powód”. Etymologia stanowi więc szerokie pojęcie i daje duże możliwości interpretacji, z którą nie każdy musi się zgodzić.
Poniżej przedstawiamy efekty naszej pracy, jednocześnie podkreślamy, że nie jest to praca naukowa, tylko próba zrozumienia, skąd wzięły się nazwy miejscowości i co one oznaczały pierwotnie.
Gryfice - nazwa niemiecka Greifenberg, to zbliżona polska: Gryfia Góra. Zaraz po wojnie, w roku 1945, kiedy miasto zasiedlane było przez Polaków, miejscowość Greifenberg miała nazwy przejściowe: Zagórze i Gryfów nad Regą. Następnie, kiedy Komisja URM przywracała miejscowościom nazwy słowiańskie, z niemieckiej Greifenberg przyjęto człon pierwszy, tj. Greif (gryf) i dodano cząstkę -ice. Tego rodzaju nazwy spotykamy dość często w Polsce południowej i zachodniej (Cieplice, Skierniewice, Biskupice, Sycewice). Miasto Gryfice posiada zatem nazwę tzw. patronimiczną, zakończoną na -ice. W atlasie nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej ks. Stanisława Kozierowskiego (wyd. w Poznaniu w r. 1934) nie znajdujemy nazwy Gryfice. Są natomiast nazwy sąsiednich miast: Płoty i Trzebiatów. Wniosek nasuwa się jeden: Gryfice to młoda nazwa miasta. Początek swój bierze od roku 1946, mimo że miasto nad Regą liczy sobie 750 lat.
Przybiernowo - nazwa pośrednia -Szczawin, nazwa niemiecka Wendisch Probbernow, nazwa słowiańska - Przyborowo. Osada istniała już w czasach pogańskich, a nazwa wskazuje na to, że leżała obok lasu. PRZY-obok, BOR -bór, las, czyli obok lasu, PRZYBOR - obok lasu.
Otok - nazwa pośrednia Wodzice, nazwa słowiańska - Otoc, nazwa niemiecka Woedtke. Nazwa niemiecka to nazwisko niemieckich właścicieli majątku. Nazwa słowiańska Otoc, czyli coś OTOCZONE, wskazuje, że było to miejsce przeznaczone do obrony, w którym mogła schronić się miejscowa ludność w razie ataku. Osada ta prawdopodobnie pełniła funkcję słowiańskiego opola.
Zielin - nazwa pośrednia Siedlce, nazwa niemiecka Selin; wskazuje na to, że było to miejsce, w którym znajdowały się pastwiska, łąki - zielone miejsce, miejsce położone koło ziół lub miejsce pełne zieleni lub wypasu bydła.
Górzyca - nazwa pośrednia: Górki, nazwa niemiecka - Gorke, nazwa słowiańska: Górzyce, Górki. Nazwa słowiańska wskazuje, że miejscowość położona była na wzniesieniu, co widoczne jest w trakcie podróży z Gryfic do Trzebiatowa. Mieszkańcy Górzycy prawdopodobnie korzystali z umocnień w Otoku.
Dziadowo - nazwa słowiańska: DADOW, nazwa niemiecka: DADOW, nazwa pośrednia DADOW. Nazwa ta wskazuje, że w miejscu tym istniało w czasach pogańskich miejsce kultu, które wiążę się z kultem przodków. Mamy tu do czynienia ze starosłowiańskim obyczajem obchodzenia święta Dziadów. Z kronik średniowiecznych wiemy, że w drodze do Kołobrzegu miejscowość tę odwiedził św. Otton, co podkreśla znaczenie miejscowości w odległej przeszłości.
Skalin - nazwa słowiańska: SKALINO, nazwa niemiecka: SCHELLIN, nazwa pośrednia: ROGOWO. Nazwa miejscowości wskazuje, że było to pierwotnie miejsce obronne SKAL - SKAŁA. O roli obronnej miejscowości świadczy to, że w średniowieczu osada ta należała do słowiańskich rodów rycerskich. Przedstawiciele rycerzy ze Skalina wymienieni zostają w akcie lokacyjnym miasta Gryfice. Do dziś w miejscowości tej znajdują się pozostałości dawnych fortyfikacji.
Ościęcin - nazwa słowiańska: UŚCIĘCINO, nazwa niemiecka: WOISTENTHIN, nazwa pośrednia: UŚCIĘCINO, OŚWIĘCIM. Nazwa słowiańska: U - przy, obok; ŚCIĘCI- ścięcie, wycięcie, wyrąb, czyli miejsce położone obok wyciętego lasu. Osada słowiańska powstała więc w miejscu wykarczowanego lasu, na jego skraju. Nazwa pośrednia OŚWIĘCIM wskazuje, że jednym z pierwszych polskich mieszkańców w 1945 r. mógł być były więzień obozu koncentracyjnego lub mieszkaniec tamtej miejscowości.
Trzygłów - nazwa słowiańska: TRZYGŁÓW, nazwa niemiecka: TRIEGLAFF, nazwa pośrednia: TROJANOWO. Nazwa słowiańska wskazuje, że w miejscu tym istniała świątynia pogańska ku czci boga TRYGŁAWA. Miejsce to odwiedził św. Otton w trakcie swojej misji chrystianizacyjnej. Nazwa miejscowości wspomniana jest w legendzie o złotym posągu Trygława. Opowieść ta tłumaczy pochodzenie nazwy współczesnej.
Kołomąć - nazwa słowiańska: KOŁĄMĄĆ, nazwa niemiecka: KOLDEMANZ, nazwa pośrednia: BISKUPINO. Słowiańskie pochodzenie nazwy wskazuje, że osada ta istniała już w czasach pogańskich. KOŁO - obok, nad, przy; MĄĆ - mącić, mętna woda, zbiornik wody, jezioro. Tak więc KOŁĄMĄĆ to osada położona nad jeziorem.
Grądy - nazwa słowiańska: GRĄD, nazwa niemiecka: GRANDSHAGEN, nazwa pośrednia: DĄBIE. Słowiański GRĄD oznacza tyle co GRUNT, tj. miejsce uprawy. Wskazuje to na to, że miejsce to było zamieszkane już w czasach pogańskich, a jego ludność zajmowała się uprawą roli na gruncie, polu itp.
Szkolne Koło Miłośników Ziemi Gryfickiej - Gimnazjum nr 1
Płoty od pleść, splatać-tak stawiano ogrodzenia. Nikt kołków nie przebijał gwoździami (gwodżdzmi -narzędnik rzeczownika) były zbyt cenne. Podany przykład Płoty nie miał "kilka znaczeń"...jednak młodzieży gratuluję. PS I nie aby (ażeby) tylko oby czyli mam nadzieję :-)
~
2013.05.07 12.26.42
Tak się składa, że starosłowiański miał dla jednego wyrazu kilka znaczeń np. Płoty = dziś mur, wał, lub płot w znaczeniu obecnym. Możliwości interpretacji jest wiele. Jednak pomysł na taką lekcje bardzo ciekawy. Gratuluje młodzieży za podjęcie tematu. Mi się podoba aby tak dalej.
~
2013.05.05 08.24.25
Grądy to nazwa lasów liściastych z przewagą grabów, a nie grunty. Miejsce po wykarczowaniu takich lasów było bardzo żyzne -stąd osiedlanie się na grądach. Przy-biernowo, a nad morzem Po-bierowo i te nazwy należy łączyć (coś jest przy i po biernowie, bierowie). Co oznacza, bierno, biero ? :-), :-)
~
2013.05.04 20.10.39
bierno od bier -piwo :-) Przybiernowo
~do prusinowo
2013.04.28 12.52.07
Prusinowo od prosić czyli żebrać-kiedyś osada 4 kategorii,
~chochlik