Działalność zdrowotna, kościelna, strażacka i telekomunikacyjna
(POWIAT DRAWSKI) 11) Działalność zdrowotna, kościelna, strażacka i telekomunikacyjna na terenie powiatu drawskiego w latach 1945-1950.
Służba zdrowia
Po wojnie w Drawsku Pomorskim sprawy ochrony zdrowia nie przedstawiały się najlepiej. Tymczasem potrzeby w tej dziedzinie były duże. Ogólny stan zdrowia, przybywających Polaków oraz zamieszkujących tu jeszcze Niemców, był bardzo zły. Wpływ na to miała głównie niedawno zakończona wojna, ze wszystkimi ujemnymi konsekwencjami. Wśród ludności polskiej występowały liczne schorzenia, oraz przypadki chorób zakaźnych, które niekiedy przybierały nawet formy epidemii. W tej sytuacji bardzo pilną potrzebą stało się utworzenie placówek służby zdrowia. Niestety było to sprawą niełatwą, gdyż brakowało fachowego personelu, lekarstw i sprzętu medycznego.
W czerwcu 1945 r. dzięki funduszom Ministerstwa Zdrowia w Drawsku Pomorskim został uruchomiony szpital, w którym znajdowało się 60 miejsc. Także w tym samym roku powstał w Drawsku Powiatowy ośrodek zdrowia. Przez dłuższy czas dużą trudnością i problemem dla osób chorych był brak lekarza powiatowego oraz brak apteki. Złe warunki sanitarne były główną przyczyną szerzenia się wielu chorób zakaźnych. Już w grudniu 1945 r. wybuchła groźna epidemia gruźlicy i szkorbutu. W listopadzie 1945 r. na terenie powiatu drawskiego znajdowało się 6 lekarzy. Średnio na 1 lekarza przypadało 4 tys. osób. W 1948 r. Drawsko Pomorskie wzbogaciło się o odremontowany Szpital Powiatowy. Jego dyrektorem został doktor Józef Hildebrandt.
Pierwszą placówką służby zdrowia w Złocieńcu w 1945 r. był szpital wojskowy, który został przekazany władzom miejskim. Uruchomiono w nim następnie ośrodek zdrowia, zorganizowany przez doktora medycyny Józefa Hildebrandta. W połowie 1946 r. ośrodek zdrowia zatrudniał 8 osób i spełniał podstawowe funkcje lecznicze. W 1946 r. powstał w mieście szpital, który posiadał 40 łóżek (w kwietniu tegoż roku przeprowadzono pierwszą operację). Decyzją władz odgórnych w 1948 r. został on zlikwidowany, a personel i wyposażenie przewieziono do Drawska. W Złocieńcu pozostała izba chorych i izba porodowa posiadające łącznie 30 łóżek. Pierwsza apteka w Złocieńcu otwarta została w 1945 r. przez Romualda Borowskiego, który w 1946 r. przekazał ją Lucynie Brokowskiej (do 1950 r. apteka została upaństwowiona).
Udało się uruchomić w Czaplinku w 1945 r. aptekę, szpital pomocniczy i ambulatorium PCK. Apteka, którą zwano „Pod Orłem”, prowadzili pochodzący z Warszawy farmaceuci St. Morawski i P. Kowalczyk. W szpitalu pracowali dwaj lekarze: Niemiec - Pretitz oraz Polak - Weber, którego w niedługim czasie zastąpił St. Klimaszewski. Jednakże szpital po około półtorarocznej działalności (mimo potrzeby jego istnienia) został z powodu braku środków finansowych zlikwidowany. W jego miejsce utworzono ośrodek zdrowia. Prowadził go St. Jurewicz. W 1949 r. udzielił on 4100 porad i wykonał około 400 zabiegów. Ponadto działał w Czaplinku „Punkt Opieki nad Matką i Dzieckiem”, który w 1950 r. przekształcony został na izbę porodową.
Straż pożarna
W maju 1945 r. w Drawsku Pomorskim przy Pełnomocniku Rządu (przy staroście) powstał Referat Pożarnictwa oraz Ochotnicza Straż Pożarna. We wrześniu tegoż roku powstał Powiatowy Referat Pożarnictwa, którego kierownikiem został Stefan Lickendorf, zatrudniający 2 osoby. W 1950 r. w Drawsku utworzono Komendę Powiatową Straży Pożarnej, której komendantem powiatowym został aspirant Mirosław Lickendorf. W czerwcu 1950 r. powstało Pogotowie Zawodowej Straży Pożarnej. Pracowało w nim 6 osób (3 telefonistów i 3 kierowców). Komendantem został starszy ogniomistrz pożarnictwa Władysław Grudzień (uchwałą Rady Narodowej w Drawsku Pomorskim w 1958 r. powołano Zawodową Straż Pożarną, pracowało tu 21 osób).
Jednostka Ochotniczej Straży Pożarniczej (OSP) w Złocieńcu powstała 17 lipca 1945 r. Założyli ją: J. Bednarski, A. Kobierowski i K. Parzuchowski. Pierwszym komendantem został Henryk Tylke. Remiza poniemiecka była zdewastowana, a sprzęt porozrzucany po całym mieście. Otrzymany pod koniec 1945 r. samochód marki DKW, wyremontowany został przez J. Bednarskiego. W 1947 r. wyremontowano pierwszą motopompę i otrzymano samochód marki Renault. Nastąpiła wyraźna poprawa w skuteczności w akcjach pożarniczych. W latach 1945-1950 świetlica złocienieckiej straży stanowiła ważny ośrodek życia kulturalno-oświatowego w mieście. Odbywały się w niej liczne zabawy, gry, powstał tam zespół artystyczny, który cieszył się wielką popularnością wśród mieszkańców miasta. W 1950 r. PMRN w Złocieńcu zakupiła dla OSP samochód marki Bedford, który był pierwszym prawdziwym strażackim wozem bojowym.
Ochotnicza Straż Pożarna w Ostrowicach powstała w 1946 r. Założycielami i pierwszymi polskimi strażakami byli: Jan Seredyński, Józef Sitarek, Franciszek Działo, Andrzej Niebieszczańki, Emil Szynal i Eugeniusz Kraszewski. Pierwszym sprzętem pożarniczym ostrowickiej straży była sikawka ręczna. W roku 1947 r., po demobilizacji, w szeregi strażaków wstąpili: Erwin Bednarski, Mieczysław Kopeć, Józef Banach, Stanisław Skraba i pierwszy naczelnik Ludwik Wysoczański. Pierwszym prezesem Ochotniczej Straży Pożarnej został Jan Seredyński. W 1950 r. Komenda Powiatowa przekazała OSP Ostrowice motopompę Stchower (a w 1955 r. Komenda Wojewódzka Straży OSP przydziela samochód bojowy Star 20 GM 8).
Ochotnicza Straż Pożarna w Kaliszu Pomorskim powstała w 1946 r. Jej założycielami byli: Leon Nowacki, Jan Szwed, Sylwester Frąnczak, Władysław Widocki i Wawrzyniec Dąbrowski. W 1951 r. OSP Kalisz otrzymała samochód gaśniczy Star 20 (który niezawodnie służył do lat 80-stych) . Ochotnicza Straż Pożarna powstała także wiosną 1946 r. w Nowym Worowie z inicjatywy mieszkańców. Zasłużonymi strażakami OSP Nowe Worowo zostali: Stanisław Szordykowski (pierwszy prezes od chwili założenia aż do śmierci OSP N. Worowo), Arnold Górka (komendant OSP w latach 1946-1955), Kazimierz Duda (naczelnik OSP 1946-1955), Tadeusz Tomczyk (członek jednostki w latach 1946-1971), Czesław Suszko, Wacław Bobowicz, Kazimierz Suszko, Roman Wojtal, Marian Mazanik i inni.
Ochotnicza Straż Pożarna została powołana w Czaplinku jeszcze w 1945 r. Jej zadaniem było likwidowanie pożarów na terenie miasta i okolicy oraz zapobieganie ich powstawaniu. Niestety nie spełniała ona pokładanych w niej pod tym względem oczekiwań. Stąd też Zarząd Miejski wprowadził w 1947 r. tak zwaną Przymusową Straż Pożarną (uczestniczyli w niej z pewnymi wyjątkami, wszyscy mieszkańcy miasta w wieku od 15 do 60 lat). Prezesem jej był Stefan Łazar (w 1950 r. zatrudniała ona 3 pracowników etatowych – instruktora i 2 wartowników nocnych).
Sport
Sport w Czaplinku posiadał bardzo dogodne warunki do rozwoju. Znajdowały się tu, zbudowane jeszcze przed wojną, takie obiekty jak: boisko, strzelnica sportowa i przystań żeglarska. W 1946 r. powstał w mieście klub sportowy. Posiadał on sekcję piłki nożnej. W 1948 r. utworzono Klub Sportowy „Junak”. Jego prezesem został J. Babula. Klub zrzeszał 52 osoby, w tym 40 w kategorii „seniorów” (10 kobiet i 30 mężczyzn) oraz 12 w kategorii „juniorów”. Istniały tam 4 sekcje: piłki nożnej, lekkoatletyki, siatkówki i boksu. Najaktywniejszą była sekcja piłki nożnej.
Kościół
Duży wpływ na postępującą w Czaplinku stabilizację życia codziennego i integrację społeczeństwa miała działalność Kościoła katolickiego. W sierpniu 1945 r., po śmierci księdza L. Wignera, parafię objął polski ksiądz Bernard Zawada. Poza pracą kapłańską, udzielał się on także społecznie w Tymczasowej Radzie Doradczej. Znany był ponadto jako miłośnik miasta i regionu. Należał do Zgromadzenia Salezjanów.
20 maja 1945 r. ksiądz Tadeusz Murzynowski na polecenie władz polskich wyświęcił kościół protestancki na katolicki pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny i Świętego Andrzeja Boboli (uważanego za patrona całego Polesia i Wileńszczyzny). Tego samego dnia odbyła się pierwsza uroczysta msza, w której uczestniczył burmistrz Rysowski. W nocy 10 lipca 1945 r. żołnierze radzieccy włamali się do tego kościoła, dewastując go i rabując wiele cennych rzeczy.
Od 1945 r. w złocienieckiej parafii pracują księża Zmartwychwstańcy. Pierwszym proboszczem z tego zgromadzenia był ksiądz Stanisław Tatar. Miał on szczególnie dużo pracy. Należało zatroszczyć się bowiem o remont kościoła, uzupełnienie wielu skradzionych naczyń liturgicznych i innych elementów niezbędnych w pracy duszpasterskiej.
Pierwszym przybyłym księdzem do Drawska Pomorskiego po wojnie był Ignacy Grzybowski i wikary Aleksander Bartnik. Ksiądz Grzybowski erygował parafię Zmartwychwstania Pańskiego 27 sierpnia 1945 r. w byłym kościele ewangelickim. Kościół ten miał zniszczony dach, wieżę i witraże. Drugi kościół drawski, użytkowany w czasach niemieckich przez katolików, znajdował się w dzielnicy zajętej i użytkowanej przez wojska radzieckie. Władzom polskim został przekazany dopiero latem 1946 r. i stał się kościołem filialnym.
Poczta i telekomunikacja
W 1945 r. po odbudowie urządzeń łączności ze zniszczeń wojennych przystąpiono do budowy i rozbudowy nowoczesnych urządzeń i obiektów pocztowych i telekomunikacyjnych. Urząd Pocztowy w Drawsku Pomorskim początkowo zajmował się wyłącznie przewozem i dostarczeniem przesyłek, głównie dla stacjonujących tu żołnierzy radzieckich. W listopadzie 1945 r. powstała w Drawsku Komunalna Kasa Oszczędności.
Urząd pocztowy został uruchomiony w Złocieńcu 1 maja 1945 r. Jego pierwszym naczelnikiem został Jan Kempiński (delegowany przez Dyrekcję Poczt i Telegrafów z Bydgoszczy). Pierwsze czynności poczty ograniczały się do przyjmowania zwykłych i poleconych listów. W maju 1947 r. poczta złocieniecka uruchomiła ambulanse kolejowe na trasach Złocieniec - Choszczno i Złocieniec - Połczyn-Zdrój oraz konwój na trasie Złocieniec - Wałcz. Początkowo w 1945 r. urząd pocztowy obsługiwał miasto i gminę Złocieniec. Pierwszymi pracownikami poczty byli między innymi: Andrzej Stańczyk, Wiesław Dąbrowski, Jan Białek, Edward Kubecki i inni.
Węzeł kolejowy został przejęty w Złocieńcu przez władze polskie 25 sierpnia 1945 r. Najpierw powołano służbę ruchu, handlową i drogową. Odczuwano dotkliwy brak wagonów i parowozów. Pierwsze pociągi uruchomiono na linii Stargard Szczeciński – Runowo - Złocieniec - Szczecinek i Choszczno - Kalisz Pomorski -Złocieniec - Połczyn-Zdrój. Odbudowano także drugi tor na linii Runowo – Drawsko – Złocieniec –Szczecinek (który w 1945 r. był rozebrany). Zbudowano nastawnię i budynek socjalny.
Pierwszym po wojnie w Drawsku Pomorskim adwokatem był Stefan Lesiewicz. Do 1952 r. adwokaci wykonywali swój zawód w formie kancelarii indywidualnych, które funkcjonowały na zasadzie przedsiębiorstwa indywidualnego. Wielu adwokatów po wojnie wykonywało także pracę radcy prawnego, pracowników naukowych, pracowali w administracji w przedsiębiorstwach państwowych, nie prowadząc swoich kancelarii. Na apel Ministra Sprawiedliwości część adwokatów przeszło do pracy w prokuraturze, sądownictwie i notariacie.
Osadnictwo polskie w Kaliszu Pomorskim rozpoczęło się już w końcu 1945 r. Większe rzesze Polaków przyjechały do miasta w latach 1945-1948. Jednak rozmiary zniszczenia utrudniały zagospodarowanie miasta, gdyż ponad połowa obiektów mieszkalnych Kalisza uległa zniszczeniu i nie nadawała się do odbudowy, wszędzie były ruiny, a w gruzach leżały także zakłady przemysłowe. Stąd też jeszcze w 1978 r. stan liczby mieszkańców był niższy, niż przed wojną i wynosił około 3 500 osób (w Kaliszu Pomorskim nastąpił największy w powiecie drawskim spadek ludności po wojnie, w stosunku do stanu przedwojennego i wyniósł 66,7%, liczba mieszkańców w tych trzech miastach w 1946 r. wynosiła w Kaliszu Pomorskim - 1175 osób, Złocieńcu - 2553 i Drawsku - 3504).
Marcin Kuchto
Bibliografia:
1) Czaplinek i Starostwo Drahimskie, Koszalin 1985.
2) Gasztold T., Lindmajer J., Złocieniec. Zarys dziejów, Koszalin 1985.
3) Golczewski K., Początki polskiej władzy na Pomorzu Zachodnim, (w:) Przeobrażenia na Pomorzu Zachodnim w latach 1945-1947. Pod red. Z. Dulczewskiego, Poznań-Słupsk 1964.
4) Łuczko P., Złocieniec i okolice. Przewodnik Turystyczny, Złocieniec 2005.
5) Partacz Cz., Miasto w Polsce Ludowej. (w:) Drawsko Pomorskie 1297-1997. Studia z dziejów miasta. Pod red. B. Polaka, Koszalin - Drawsko Pomorskie 1997.
